Heb je te maken met stress, burnout of overspannenheid bij jezelf of iemand in je omgeving? Dan vind je hieronder relevante informatie over oorzaken en signalen die wijzen op een burnout.
Oorzaken
Wat voor de één veel stress veroorzaakt laat de ander langs zich heen gaan. Hoewel langdurige stress het lichamelijke systeem bij iedereen op min of meer dezelfde wijze in de war brengt, kunnen de oorzaken voor stress en burnout bij mensen verschillend zijn. En ook de gevolgen kunnen diverse vormen aannemen.
Stress en burnout kan zowel in de privésfeer als op het werk ontstaan en niet zelden speelt een combinatie van factoren een rol.
Omstandigheden en gebeurtenissen
Het is bekend dat zogenaamde ‘major life events’, zoals verhuizen, werkloos raken, verlies van een dierbare of demotie op het werk stress veroorzaken en eventueel tot een burnout kunnen leiden. In de GGZ hanteert met een lijst met een rangorde van de relatieve impact deze levenservaringen. Ook langdurige mantelzorg kan een oorzaak zijn.
In het werk kunnen diverse omstandigheden aanleiding geven tot overbelasting. Er kan sprake zijn van chronisch belastende werkomstandigheden, zowel in psychische als in fysieke zin. Slechte verhoudingen op het werk zijn vaak een grote stressfactor.
Persoonskenmerken
Daarnaast zijn er een aantal persoonskenmerken die kwetsbaar maken voor het ontstaan van een burnout. We noemen hier de belangrijkste:
- perfectionisme
- een groot verantwoordelijkheidsgevoel
- moeite met hulp vragen
- moeite met “nee” zeggen, met grenzen stellen, met assertiviteit
- aardig gevonden willen worden
- gevoeligheid, of hooggevoeligheid
- aangeleerde denkpatronen en overtuigingen die hulpeloosheid aanwakkeren
Signalen van een aankomende burnout
Er zijn veel mogelijke signalen voor een aankomende burnout. Bij iedereen uit zich dit weer net even anders. Carien Karsten, een bekend burnoutdeskundige in Nederland met meerdere publicaties op haar naam, heeft een boek geschreven over verschillende stresstypes. Zij onderscheidt daarin vier verschillende basistypen.
Daar komt nog bij dat de lichamelijke processen bij mannen en vrouwen verschillen. Een eenduidig verhaal kun je hierover niet vertellen. (Carien Karsten, Daar ga ik weer! Herken je stresstype. Utrecht/Antwerpen 2011)
Waaraan herken je een teveel aan stress en een burnout, bij jezelf, of bij mensen in je omgeving? Hoe weet je dat je over de grens dreigt te gaan en dat er iets moet veranderen? Burnout en te veel stress kenmerkt zich vaak door veranderingen in gedrag, gevoelens, gedachten en in de omgang met anderen, zowel privé als op het werk. Er zijn daarnaast diverse lichamelijke klachten die kunnen optreden in de aanloop naar een burnout.
Een aantal mogelijke en veel voorkomende symptomen kunnen we echter wel aangeven:
- minder weerstand, eerder ziek, verkouden, vatbaarder voor virussen
- niet uitgerust wakker worden ondanks voldoende slaap
- snel last hebben van irritaties en frustraties, onevenredige emotionele reacties zoals snauwen
- neiging tot terugtrekken en ongewone passiviteit
- negatief over jezelf of anderen denken, sneller conflicten hebben
- minder interesse in anderen
- geen zin hebben in dingen die je anders leuk vindt
- tegen activiteiten of ontmoetingen opzien
- meer en vaker drinken en eten
- onnodige risico’s nemen in het verkeer
- cynische houding tegenover het werk
Wanneer een of meer symptomen optreden is er wellicht sprake van een burnout. Omdat de symptomen niet specifiek zijn voor burnout is het goed om hierover een deskundige, bijvoorbeeld de huisarts, te raadplegen.
Om alvast een idee te krijgen of je mogelijk op weg bent naar een burnout of er een hebt is het mogelijk op deze site een stresswijzer in te vullen. Dit geeft echter niet meer dan een indicatie.
In onze coachingtrajecten maken wij gebruik van diverse testen, vragenlijsten en soms van apparatuur en metingen om het stressniveau vast te stellen.
Burnout
Wanneer de langdurige stress uiteindelijk een burnout veroorzaakt is er vaak sprake van een plotselinge instorting. Iemand kan opeens gaan hyperventileren of een angstaanval krijgen.
De eerste weken na zo’n instorting kan het gevoel overheersen dat men geen stap kan zetten. Op de bank liggen is het enige wat nog overblijft. Dit is een normale reactie van het lichaam op een ongezonde situatie die te lang heeft geduurd.
Coaching bij stresshantering en burnout
Bekijk het overzicht van onze coaches>>